Waarom tele(thuis)werkers niet helemaal thuiswerkers zijn en de impact daarvan op de vergoeding voor tele(thuis)werk

Ook zonder schriftelijke afspraken heeft een telewerker geen recht op de 10%-vergoeding voor thuiswerkers.

Bij regelmatig (men spreekt van structureel) telewerk moeten werkgever en werknemer verplicht op voorhand schriftelijke afspraken maken. Die afspraken hebben onder meer betrekking op de vergoeding die de werkgever moet betalen om de kosten van het telewerk te compenseren.

In een zaak waarbij deze schriftelijke afspraken werden vergeten, vorderde de (structurele) telewerker een vergoeding van 10% van het loon. Dat is namelijk de standaardvergoeding wanneer geen afspraken worden gemaakt bij thuiswerk (dus niet telewerk).

In haar arrest van 5 oktober 2020 oordeelde het Hof van Cassatie dat die vergoeding niet juist is. Een telewerker zonder schriftelijke afspraken blijft een telewerker en dus geen thuiswerker. Hij/zij kan dus geen beroep doen op de minimale vergoeding van toepassing voor thuiswerkers

THUISWERK OF TELEWERK ?

(T)huiswerk, structureel telewerk en occasioneel telewerk. Het zijn drie juridische vormen om het werken vanop de woonplaats te organiseren. Aan elk van die drie juridische vormen, zijn verschillende regels verbonden.

Huisarbeiders of thuiswerkers zijn werknemers die tegen loon arbeid verrichten onder het gezag van een werkgever in hun woonplaats of op elke andere door hen gekozen plaats, zonder dat zij onder het toezicht of de rechtstreekse controle van de werkgever staan.

Deze vorm van de van het werk wordt geregeld in de artikelen 119.1 tot en met 119.12 van de Arbeidsovereenkomstenwet.

Structurele of regelmatige telewerkers zijn een bijzondere vorm van thuiswerkers die, met gebruikmaking van informatietechnologie, werkzaamheden die in principe ook in de onderneming kunnen worden uitgevoerd, regelmatig buiten de bedrijfslocatie uitvoeren. Vaak wordt als voorwaarde gesteld dat rechtstreekse controle mogelijk moet zijn door de werkgever met gebruik van de informatietechnologie.

Het onderscheid met thuiswerk is bijgevolg de controle door de werkgever via informatietechnologie.

Structureel telewerk wordt geregeld in cao nr. 85 van de nationale arbeidsraad.

Occasioneel of niet-regelmatig telewerk is een concept dat werd ingevoerd door de Wet Wendbaar en Werkbaar Werk (ook bekend als de Wet Peeters) en maakt het mogelijk om niet structureel maar incidenteel telewerk te verrichten. Er wordt vaak gesteld dat het verplichte tele(thuis)werk in het kader van de dringende maatregelen om de verspreiding van het coronavirus COVID-19 te beperken, dat niet wettelijk is geregeld, als occasioneel telewerk moet worden aanzien.

Intussen kan deze verplichte vorm van tele(thuis)werk in het kader van de coronamaatregelen al eerder ‘structureel’ genoemd worden.

FORMALITEITEN – SCHRIFTELIJKE AFSPRAKEN

Een overeenkomst voor thuiswerk moet individueel schriftelijk worden vastgelegd voor elke werknemer, uiterlijk op het ogenblik dat de uitvoering van de overeenkomst een aanvang neemt (art. 119.4 § 1 Arbeidsovereenkomstenwet).

Ook in geval van structureel telewerk, moet een schriftelijke overeenkomst worden opgesteld uiterlijk op het ogenblik dat de uitvoering van het telewerk begint (art. 6 § 1 CAO nr. 85). Die overeenkomst moet een aantal verplichte bepalingen bevatten.

Voor occasioneel telewerk is geen afzonderlijke individuele overeenkomst nodig. Het algemeen kader kan worden vastgelegd in een arbeidsreglement of een ondernemingscao (art. 27 van de Wet van 5 maart 2017). Worden ze daarin vastgelegd, dan moeten er een aantal afspraken verplicht worden opgenomen. Bij corona-tele(thuis)werk, is zelfs dat doorgaans niet aan de orde.

VERGOEDING VOOR THUISWERK / TELEWERK

Bij thuiswerk moet de werkgever verplicht de kosten verbonden aan het thuiswerk op zich nemen. Werkgever en thuisarbeider kunnen hierover concrete afspraken maken in de overeenkomst (tenzij dit al is geregeld in een cao). Zonder schriftelijke afspraak hierover, is de werkgever verplicht 10% van het loon toe te kennen. Bewijst de thuiswerker dat 10% niet volstaat, dan kan hij/zij zonder schriftelijke afspraak zelfs meer vorderen. Die 10% moet enkel berekend worden op het loon voor de thuis geleverde prestaties.

Bij structureel telewerk moet werkgever de nodige apparatuur toekennen, installeren en onderhouden. Maakt de werknemer gebruik van eigen apparatuur, dan neemt de werkgever de kosten verbonden aan de installatie van informaticaprogramma’s voor de werking en het onderhoud van de apparatuur, en de kosten van afschrijving van de apparatuur voor zijn rekening. Kosten van verbindingen en communicatie die verband houden met het telewerk, zijn ook voor de werkgever. CAO nr. 85 voorziet ook dat werkgevers behoorlijke faciliteiten inzake technische ondersteuning moet voorzien.

Bij structureel telewerk wordt voorzien dat werkgever en de telewerker duidelijke afspraken moeten maken omtrent de kostenvergoeding. In tegenstelling tot thuiswerk, wordt bij gebreke aan afspraken niet automatisch 10% van het loon opgelegd aan de werkgever.

Bij occasioneel telewerk worden geen verplichtingen opgelegd met betrekking tot apparatuur. Wel moeten partijen afspraken maken over de eventuele terbeschikkingstelling van materiaal en over de kosten verbonden aan occasioneel telewerk. Dat zijn immers kosten die ‘eigen zijn aan de werkgever’ aangezien elke werkgever (bij alle vormen van tewerkstelling) verplicht is de voor de uitvoering van het werk de nodige hulp, hulpmiddelen en materialen ter beschikking te stellen. Voor materialen die de werknemer zelf voorziet, moet de werkgever daarom betalen voor zover ze worden gebruikt voor het telewerk.

OEI, GEEN SCHRIFTELIJKE OVEREENKOMST…

Past u thuiswerk of structureel telewerk toe, dan moet u dus een overeenkomst hierover afsluiten met de betrokken werknemer(s).

Maar wat indien u dat heeft nagelaten? Of wat indien deze overeenkomst niet alle verplichte bepalingen bevat?

Bij thuiswerk heeft dit als gevolg dat de thuisarbeider op elk ogenblik ontslag kan nemen, zonder opzeggingstermijn én zonder opzeggingsvergoeding.

Bij structureel telewerk kan de telewerker op elk ogenblik beslissen om terug te keren naar de bedrijfslokalen van de werkgever.

ACH, GEEN SCHRIFTELIJKE OVEREENKOMST…

Het Hof van Cassatie moest recent oordelen over een zaak waarbij zo’n schriftelijke afspraken werden vergeten.

De (structureel) telewerker stelde dat hij door het gebrek aan schriftelijke afspraken waarin alle verplichte vermeldingen voor structureel thuiswerk werden opgenomen, eigenlijk een thuiswerker was.

Aangezien geen afspraken werden gemaakt over onkosten, vorderde hij de standaardvergoeding voorzien in de Arbeidsovereenkomstenwet voor thuiswerkers, namelijk een vergoeding van 10% van het loon. Dat is namelijk de standaardvergoeding wanneer geen afspraken worden gemaakt bij thuiswerk (maar niet bij telewerk).

De werkgever verzette zich tegen deze vordering maar ving bot bij het Arbeidshof te Antwerpen (afdeling Antwerpen) dat zich in het voordeel van de telewerker uitsprak op 19.02.2018.

Op 5.10.2020 vernietigde het Hof van Cassatie het arrest van het Arbeidshof.

Volgens het Hof van Cassatie blijft een telewerker zonder schriftelijke afspraken een telewerker en wordt hij dan niet automatisch een thuiswerker. De telewerker (voor zover het een échte telewerker is – zie hierboven onder ‘thuiswerk of telewerk’) kan dus geen beroep doen op de minimale vergoeding van toepassing voor thuiswerkers.

NOG EEN BELANGRIJK ONDERSCHEID – Arbeidsduurgrenzen?

Thuiswerkers vallen niet onder de wettelijke bepalingen (Arbeidswet) omtrent zondagsrust, arbeidsduur, nachtarbeid, rusttijden en pauzes. Dat biedt heel wat vrijheid, zowel voor de werkgever van de thuiswerker als voor de thuiswerker zelf.

Structureel telewerk wordt in dit kader dan toch weer beschouwd als een bijzondere vorm van thuiswerk, maar dan onderworpen aan eigen regels. Daarom wordt doorgaans aangenomen dat ook structurele telewerkers niet onderworpen zijn aan de beperkingen van bv. de arbeidsduur. Wekelijkse en dagelijkse arbeidsduurgrenzen zijn dus niet op hen van toepassing, toch niet tijdens het telewerk.*

Voor occasionele telewerkers is de situatie minder duidelijk. Sommigen beschouwen hen ook als een bijzonder vorm van thuiswerkers waardoor ze hetzelfde regime volgen als structurele telewerkers. Anderen menen dan weer dat een occasioneel telewerker geen thuiswerker is. Daardoor vallen ze in principe wél onder de grenzen zoals bepaald in de Arbeidswet over zondagsrust, arbeidsduur, nachtarbeid, rusttijden en pauzes.

TIP: Voert u (al dan niet verplicht) voor een bepaalde periode tele(thuis)werk in, dan kan uitdrukkelijk opteren voor structureel telewerk voordelig zijn om meer flexibiliteit in te voeren. U kan het tijdelijk karakter van tijdelijk structureel tele(thuis)werk perfect verbinden aan de periode waarin verplicht tele(thuis)werk wordt opgelegd in het kader van de covid19-maatregelen. Weet wel dat structureel telewerk in principe steeds een vrijwillig karakter heeft (althans volgens cao nr. 85).

*Wellicht moet wel rekening worden gehouden met de Europese arbeidstijdrichtlijn

Datum: 16.11.2020 Deze nieuwsbrief is louter informatief en dient niet beschouwd te worden als een juridisch advies. Voor uw vragen of een juridisch advies kan u contact opnemen met ons kantoor.