B2B aan banden

Zijn uw contractsvoorwaarden klaar voor 2021?!

Nieuw! Vanaf 1 december 2020 worden onevenwichtige clausules in B2B relaties gesanctioneerd

Tot op vandaag kennen ondernemingen een grote vrijheid om hun onderlinge afspraken vorm te geven. Binnenkort zien we dit veranderen: door nieuwe regels die zullen gelden vanaf 1 december 2020, worden er grenzen gesteld aan de contractsvrijheid tussen ondernemingen.

Het betreft nieuwe wetgeving met verregaande en ongekende gevolgen, die ongetwijfeld voer zal zijn voor tal van discussies.

Zoals dit reeds bestaat voor B2C-relaties, legt deze nieuwe wet immers ook zogenaamde “onrechtmatige bedingen” aan banden in B2B contracten en algemene voorwaarden. Het gaat hierbij om contractuele afspraken die volgens de wetgever een kennelijk onevenwicht creëren tussen professionele contractspartijen.

Is deze controle werkelijk nodig tussen professionele partijen?

In de praktijk speelt niet altijd de vrije markt: grote of nichebedrijven kunnen hun eigen voorwaarden vaak opdringen.

De wet is gegroeid vanuit Europese regelgeving in de voedingssector en de landbouwsector, waar leveranciers sterk afhankelijk zijn van afnemers. Bijvoorbeeld een landbouwer die levert aan een supermarkt, waarbij de supermarkt de prijzen oplegt en de landbouwer verplicht onverkochte voorraden terug te nemen.

De Belgische wetgever is echter veel verder gegaan dan deze sectoren en heeft de wet van toepassing gemaakt op alle ondernemingen en alle sectoren.

Controle via een catch all-bepaling en een zwarte en grijze lijst:

De wetgever wil onevenwichtige clausules sanctioneren door ze uit de overeenkomst te schrappen. De wet bevat een algemene catch all-bepaling (waaraan alle mogelijke afspraken kunnen worden getoetst) én een zwarte en een grijze lijst van (concrete) onrechtmatige bedingen.

Sommige afspraken worden bij voorbaat als niet geldig beschouwd en staan op de zwarte lijst, bijvoorbeeld:

Je laat de contractspartij onweerlegbaar bevestigen dat hij kennis heeft genomen van een document en hiermee instemt, terwijl dit in werkelijkheid niet het geval is. De volgende afspraak is dus niet geldig: “Door ondertekening van de offerte, wordt de klant geacht onweerlegbaar kennis te hebben genomen van de algemene voorwaarden en deze te aanvaarden.” De kennisname en aanvaarding van de algemene voorwaarden moet ook effectief uit de feiten blijken.
De uitvoering van een prestatie wordt afhankelijk gemaakt van de wil van de andere contractspartij. Wat je bijvoorbeeld dus niet mag schrijven: “Ik koop deze grond, als ik een bouwvergunning aanvraag.” Je mag wel schrijven: “Ik koop deze grond, als mijn bouwvergunning wordt goedgekeurd”. Dit laatste heb je immers niet (enkel) zelf in de hand.

Er bestaat ook een grijze lijst van afspraken die vermoed worden ongeldig te zijn, maar waarvoor wel de mogelijkheid bestaat om aan te tonen dat de afspraak in kwestie wel evenwichtig is, bijvoorbeeld als je deze samen met de andere afspraken in de overeenkomst leest, bijvoorbeeld:

Een van de contractspartijen wordt de mogelijkheid gegeven om naar zijn keuze de voorwaarden van de overeenkomst, zoals de prijs, te wijzigen. Dit is louter willekeur en dat mag niet. Je mag enkel een prijs wijzigen op basis van objectieve omstandigheden, zoals naar aanleiding van een wijziging van grondstofprijzen, aangepaste prijzen van leveranciers of omwille van nieuwe belastingen. Let op: indexatie van prijzen op basis van de gezondheidsindex is enkel geldig in huurovereenkomsten. Wij zien hier vaak vergissingen rond.
Er wordt een schadevergoeding afgesproken die niet in verhouding is met de eventuele werkelijke schade. Een schadevergoeding moet steeds een vergoedend karakter behouden en eventuele werkelijke schade vergoeden. Anders is er sprake van een overdreven strafbeding.
De aansprakelijkheid van een contractspartij wordt uitgesloten in geval van opzet of zware fout van haar werknemers. Je mag deze aansprakelijkheid van werknemers voor zware fout wel beperken (bv. in bedrag), maar niet volledig uitsluiten.

Welke ondernemingen en welke overeenkomsten?

De wet heeft een zeer ruim toepassingsgebied en is zonder onderscheid van toepassing op álle ondernemingen, groot of klein, en dit in álle sectoren.

Er geldt enkel een uitzondering voor (1) financiële diensten en (2) overheidsopdrachten en overeenkomsten die daaruit voortvloeien. Op die manier zijn ook onderaannemingsovereenkomsten die voortvloeien uit een overheidsopdracht uitgesloten van het toepassingsgebied van de wet.

De wet is bovendien niet beperkt tot standaard- of toetredingsovereenkomsten (zoals algemene voorwaarden), maar viseert álle soorten overeenkomsten. Naast algemene voorwaarden en factuurvoorwaarden, zullen dus ook individueel onderhandelde overeenkomsten steeds in lijn met deze wet moeten zijn.

Vanaf wanneer geldt de wet?

Ondernemingen hoeven niet te vrezen dat bestaande overeenkomsten kunnen worden aangevochten op basis van de nieuwe regeling inzake onrechtmatige bedingen. De regeling is van toepassing op nieuwe overeenkomsten die worden gesloten na 1 december 2020.

Overeenkomsten die worden hernieuwd, verlengd of gewijzigd na deze datum vallen er wel onder. Wat bv. met raamovereenkomsten of algemene voorwaarden die bestaan voor 1 december 2020 en nieuwe bestellingen die hieronder vallen na 1 december 2020?

Dit is niet duidelijk geregeld. Wij menen daarom dat ook algemene voorwaarden en raamovereenkomsten die reeds gelden in een contractuele relatie, maar die op nieuwe bestellingen van toepassing zijn, in overeenstemming moeten zijn met de wet.

Tijd voor actie!

De regels zijn zeer verregaand en treffen alle sectoren en alle ondernemingen. De wet is bovendien vaak vaag en onduidelijk geformuleerd. Dit leidt tot juridische onzekerheid.

Het is dus zeker uitkijken naar de toepassing van de wet in de praktijk. Het is volgens ons niet uit te sluiten dat er reparatiewetgeving zal komen, die bepaalde verbodsbepalingen zal terugschroeven.

In ieder geval kan u nu best nagaan of uw overeenkomsten en algemene voorwaarden de toets van evenwichtigheid doorstaan.

Wij helpen u hiermee bij Paqt Advocaten graag verder.

9-11-2020 Deze nieuwsbrief is louter informatief en dient niet beschouwd te worden als een juridisch advies. Doordat de maatregelen die de overheid neemt, elkaar in een snel tempo opvolgen, is het mogelijk dat de informatie in deze nieuwsbrief intussen achterhaald is. Voor uw vragen of een juridisch advies kan u contact opnemen met ons kantoor.