Ondernemen in tijden van Corona en heropstart

COVID-19 zet heel de wereld op zijn kop. Niet enkel de gezondheidszorg kreunt onder de gevolgen van het virus, ook de ondernemingswereld dreigt slachtoffer te worden van een kaartenhuis-scenario.

Vandaar beantwoorden wij vandaag voor u een veel gestelde vraag van onze ondernemers: hoe moet het nu verder met mijn overeenkomsten?

Wat met mijn lopende overeenkomsten?

Helaas is hier geen pasklaar antwoord op te vinden. Elke overeenkomst, elke verbintenis en elke verplichting zal anders zijn. U zal dus elke verhouding met leveranciers/klanten apart dienen te bekijken.

U dient zich hierbij een aantal vragen te stellen.

1) Wie is verplicht tot wat?

Bv. productieketen :

2) Welk probleem stelt zich hier of welk probleem wil ik voorkomen?

Misschien kan of mag de leverancier niet meer leveren en dringt de producent aan?

Misschien wil de leverancier net wel leveren maar wil de producent geen producten meer ontvangen?

Of misschien wil de eindklant geen afgewerkt product meer of zegt niet meer te kunnen betalen?

Elk gesteld probleem kan andere juridische gevolgen hebben.

3) Wat zegt de overeenkomst / de (toepasselijke) algemene voorwaarden?

Wanneer een dergelijke situatie zich voor doet, dient u eerst goed uw overeenkomst en de geldende algemene voorwaarden na te gaan.

Deze kunnen verschillende clausules bevatten waar u beroep op zou kunnen doen. Let hierbij vooral op clausules inzake :

Regeling in geval van overmacht of gewijzigde/verzwarende omstandigheden
Leveringstermijnen (en of deze al dan niet bindend zijn)
Gevolgen van vertragingen (bv. boetes?)
Annuleringsmogelijkheden
Opzegmogelijkheden
Opschorting van de prestaties of termijnverlenging
…

Let hierbij ook steeds op de formaliteiten die u of uw tegenpartij moeten nakomen (bv. binnen een bepaalde termijn reageren, per aangetekend schrijven…).

4) Wat zegt de wet?

Er is geen schriftelijke overeenkomst, noch algemene voorwaarden? Gelukkig kan u in dit geval rekenen op de wetgever. Die heeft immers onder meer het geval “overmacht” ingeschreven in ons wetboek.

Onder overmacht valt elke gebeurtenis die :

niet toerekenbaar is aan de partijen zelf,
onvoorzienbaar was bij het sluiten van de overeenkomst,
de uitvoering van de overeenkomst onmogelijk maakt.

Deze overmacht kan tijdelijk of definitief zijn. Enkel wanneer er sprake is van definitieve overmacht, bent u blijvend bevrijd van uw verplichtingen.

De moeilijkheid zal uiteraard zijn om te beoordelen wat een situatie van overmacht uitmaakt. Overmacht in hoofde van uw leveranciers of klanten, is bijkomend niet noodzakelijk ook overmacht voor u.

Enkele voorbeelden om deze nuance duidelijk te maken :

Uw buitenlandse leverancier kan niet meer leveren, want de overheid heeft beslist om de grenzen te sluiten en elk transport stil te leggen -> overmacht voor de leverancier
U verhuurt een handelspand, en de huurder zegt dat hij wegens een gebrek aan inkomsten niet meer zal betalen tot het einde van de maatregelen -> geen overmacht want de betalingsverbintenis kan in principe nagekomen worden zolang de banken nog opereren
U produceert een product, maar uw vaste leverancier van grondstoffen moet sluiten, waardoor u uw verplichtingen aan uw klanten moeilijk kan nakomen -> niet noodzakelijk overmacht, want u kan uw grondstoffen mogelijk ergens anders halen

Aangezien overmacht een onmogelijkheid van uitvoering vereist, en bijgevolg een ernstige (financiële) verzwaring van de situatie niet voldoende is, heeft de rechtspraak het begrip “imprevisie” bedacht. Hierbij gaat het over een situatie die de nakoming niet onmogelijk maakt, maar die de nakoming wel in aanzienlijke mate verzwaart, met een ernstige verstoring van het contractuele evenwicht tot gevolg.

In dit geval zal er traditioneel een heronderhandelingsplicht gelden voor partijen.

Dit concept zal in de toekomst uitdrukkelijk een plaats krijgen in ons Burgerlijk Wetboek, maar dat is vandaag nog niet het geval. Een juridische uiteenzetting over de positie van het begrip zou ons te ver leiden, maar in het kort : kan u er gebruik van maken? Ons inziens is het in sommige situaties zeker het proberen waard, dus aarzel niet ons hierover te contacteren.

Wat met nieuwe overeenkomsten?

Kan u nog nieuwe overeenkomsten aangaan in deze tijden? Uiteraard. Wel moet u opletten: een situatie van overmacht veronderstelt immers een gebeurtenis die ‘onvoorzienbaar’ was op het moment van de contractsluiting.

Behoudens wanneer u op een verlaten eiland heeft geleefd, kan u intussen niet ontkennen weet te hebben van de situatie.

Voorzichtigheid is geboden, en kan ons inziens best gewaarborgd worden door een corona-proof contract, waarbij u goed nadenkt over hoe u uw verbintenissen omschrijft, en waarin u enkele buffers (zoals overmacht en indien nodig imprevisie) inbouwt die de latere gevolgen en problemen van het virus zo goed mogelijk counteren.

Concreet

Bekijk wanneer u met een probleem geconfronteerd wordt, telkens goed de situatie. Zowel uw overeenkomst, de algemene voorwaarden als de specifieke omstandigheden zijn van belang.

Heb geen schrik van nieuwe contractuele relaties, maar zorg ervoor dat u uzelf goed beschermt en zoek hiervoor bij de redactie van de overeenkomst de juiste bijstand.

Uiteraard zal u bij dit alles uw commerciële belangen op lange termijn niet uit het oog willen verliezen. Alle partijen zitten in een situatie van onzekerheid, maar hopelijk is deze overbrugbaar. Het stellen van handelingen met definitieve gevolgen, moet dus kritisch gewikt en gewogen worden.

Stay safe en aarzel niet ons te contacteren bij verdere vragen!

Lees zeker ook onze andere bijdragen over de gevolgen van het COVID-19 virus voor uw onderneming.

21-04-2020 Deze nieuwsbrief is louter informatief en dient niet beschouwd te worden als een juridisch advies. Doordat de maatregelen die de overheid neemt, elkaar in een snel tempo opvolgen, is het mogelijk dat de informatie in deze nieuwsbrief intussen achterhaald is. Voor uw vragen of een juridisch advies kan u contact opnemen met ons kantoor.